Bewustzijn in een tijd vol uitdagingen
Bewustzijn van wat er was, wat er is, en met name wat op ons als samenleving afkomt.
We leven in een tijd van enorme veranderingen. Omdat we ook allemaal in het hier en nu van dag tot dag ons leven leiden staan we hier niet continu bij stil. Maar neem aan dat het, van wat afstand bezien, bijna onvoorstelbaar is hoe onze levens en ons werk doorlopend veranderen en aanpassing vereisen door de grote ontwikkelingen die plaatsvinden. Hierbij horen termen als technologisering en digitalisering. Deze spelen al geruime tijd maar de impact hiervan op haast alle facetten van ons bestaan én werk neemt exponentieel toe. De opkomst van artificial intelligence (ai) en de toepassingen hiervan is nu één van de meest zichtbare trends.
Schonere, mooiere en leefbare wereld
Op de achtergrond van deze ontwikkelingen, of eigenlijk vaak ook heel erg op de voorgrond, wordt gevraagd om hoofd te bieden aan meerdere crises. Klimaat, stikstof, migratie, woningnood en gewelddadige conflicten op wereldtoneel waarvan de effecten ons ook hier raken. Niemand kan deze uitdagingen alleen oplossen en al deze uitdagingen (vaak in de vorm van urgente crises) kunnen niet geïsoleerd van elkaar beschouwd worden. Vanuit ons werkveld (infrastructuur en projecten in de openbare ruimte) zien we dat een sleutelrol ligt bij hoe er ook in fysieke zin de ruimte vormgegeven wordt. Maar ook: wat voor systemen en technologie stellen ons in staat de beste keuzes te maken? Op welke wijze dienen we ons te bewegen naar onze bestemmingen? Fysieke ruimte is kostbaar en beperkt, aan wie of wat geven we letterlijk de ruimte? Hoe verantwoorden we ethisch de keuzes die gemaakt worden? Zomaar wat vragen die visie verlangen. Met een gedegen visie en gezamenlijke aanpak van alle betrokkenen kunnen we ons bewegen naar een schonere, mooiere en leefbare wereld.
Samenwerking
Vaststellende dat vrijwel alle uitdagingen steeds meer integrale oplossingen en samenwerking van verschillende soorten partijen vereisen, ligt op dat vlak gelijk de volgende uitdaging alweer op de loer; goede samenwerking. Onze overtuiging is dat ook hier bewustzijn om de hoek komt kijken. In dit geval bewustzijn van de eigen positie in deze snel veranderende wereld, maar zeker ook de positie van de ander. In hoeverre ben jij of je organisatie ingespeeld op de huidige en te verwachten ontwikkelingen. In hoeverre wordt er een zelfde visie gedeeld met de samenwerkingspartners. Hoe groot is daarmee het risico op ‘langs elkaar heen praten’ in gezamenlijke projecten?
Kloof
Het voorgaande is geen zeldzaam verschijnsel. Waar bijvoorbeeld overheden en grote techbedrijven (die een steeds belangrijkere rol spelen bij tal van kwesties) bijeenkomen en moeten samenwerken, lijkt het er soms op of de vertegenwoordigers van beide kanten van andere planeten komen. In het kader van digitalisering en technologisering loopt de techsector logischerwijs mijlenver voor op de gemiddelde ambtenaar. Dit is geen schokkende bewering, maar te vaak wordt niet genoeg stilgestaan bij deze verschillen en begrip over welke afwegingen de ander dient te maken.
Van geïsoleerde datastromen naar allesomvattende zelfregulerende systemen
We zien een vijftal niveaus: Analyseren, Communiceren, Verbinden, Ontzorgen en Zelfreguleren. Je kunt deze niveaus zien als een treden op een ladder van steeds doorzettende technologisering en digitalisering. Heel simpel gezegd: van geïsoleerde datastromen naar allesomvattende zelfregulerende systemen. Het model beschrijft vervolgens voor terreinen als Data, Strategie, Samenwerking, Organisatie, Mobiliteit en Ethiek hoe dat er op elk niveau uitziet. Met het inzichtelijk maken van de opeenvolgende niveaus kan je jezelf of jouw organisatie ook plaatsen op de genoemde ‘ladder’. De plaatsing kan uiteraard nog verschillen per terrein of werkveld. Een organisatie kan heel erg ontwikkeld zijn op vlak van technologie en data, maar nog steeds dezelfde vormen van samenwerking hanteren als 30 jaar geleden de norm was.
De toekomst is smart
Naast plaatsing in het model van de huidige positie is het ook van grote waarde om te bepalen naar wat voor positie je wilt bewegen in de toekomst. Leg je hierbij de focus op één terrein of neem je daarbij ook andere terreinen als ethiek in ogenschouw. Bij het nadenken hierover komen dan de volgende vragen op: legt de mens in de toekomst (bijna) alles in handen van technologie en/of ai, of dient hier nog een rem op te zitten? Zijn waarden als vrijheid en privacy goed geborgd in de systemen die we willen inzetten om onze doelen te bereiken?
Door het tot je nemen van de mogelijke toekomstscenario’s en jouw eigen huidige positie en wensbeeld voor de toekomst en dit te vergelijken met die van de ander kan je nader tot elkaar komen. De toekomst is smart, maar de invulling van ‘smart’ staat niet vast en daar moeten we het nog veel vaker over hebben.
